توضیحات
کتاب “پيکار با تبعيض جنسی”، به تقاضای يونسکو، نهاد علمی، فرهنگی، آموزشی سازمان ملل و با هدف هشدار به افکار عمومی جهان نسبت به مساله تبعيض جنسی در کتاب‌های درسی و کتاب‌های کودکان، و نيز پيکار با آن، به رشته تحرير در آمده است. سخن کتاب با جوانان، بزرگسالان، پدران، مادران، معلمان، مربيان، نويسندگان، تصويرگران، ناشران، رسانه‌های گروهی و همه کسانی است که امروز و فردایی بهتر وعالم و آدمی ديگر، به دور از تبعيض و ستم را خواستارند. دکتر آندره ميشل، پژوهشگر نامدار فرانسوی، بررسی‌هایی را در زمينه شناخت تبعيض جنسی در کليه کتاب‌های کودکان، بويژه کتب درسی در قاره‌ها و کشورهای مختلف دنيا به عمل آورده و رهنمودهای ارزنده‌ای نيز در راستای مبارزه و رفع تبعيض جنسی، يعنی موقعيت فرودست زنان که به خصوص با تکيه بر کليشه‌ها و پيش داوری‌های تبعيض آميز حفظ شده و استمرار می‌يابد، ارائه نموده است. تبعيض جنسی، يعنی رفتار، پيشداوری‌ها وايدئولوژی‌هایی که زنان را فرودست و کم ارزش‌تر از مردان میداند، هنوز در رديف بدترين مصيبت‌هایی هستند که مايه درد و رنج ومحروميت بشر میباشد. اين مصيبت، جهانی است و مقابله با آن، پيکاری جهانی را طلب میکند.
بخش اول کتاب به تعريف و تشريح “کليشه”های تبعيض جنسی در کتب درسی و جامعه پرداخته و ضمن تاکيد بر اين که تبعيض جنسی، تکريم يک جنس و تحقير جنس ديگر را در بر دارد، مینويسد: کليشه، نظری است که بدون هيچ تغييری تکرار و باز توليد میشود، در تشخيص خصوصيات و تفاوت‌های فردی، آدم‌ها عاجز است و با تعميم نا بجا و افراطی همراه خواهد بود. لذا کليشه‌های تبعيض جنسی که به خوار شمردن زنان و دختران میپردازند، پديده‌ای مخرب است که تحريف واقعيت را در پی دارد. نقش مخرب کليشه‌های تبعيض جنسی و شيوه‌های رسوخ و نيروی القاء آنها در کتاب‌های درسی، در جامعه، در دنيای سياست و در رسانه‌های گروهی بسيار جدی است: داوری‌هایی که مردان را چنان معرفی میکند که گویی در برابر زن و فرزندان، هميشه نقش رئيس را دارند، کليشه‌ای مبتنی بر تبعيض جنسی. اين نظر که پرخاشگری را ويژه مردان و سر به زير بودن را ويژه زنان میداند و نقش تربيت را در زندگی پسر‌ها و دخترها نا ديده میگيرد، يک کليشه تبعيض جنسی است. قطعا شما به کرات ديده يا شنيده ايد که پدر و مادری به پسرشان گفته اند: ” گريه نکن مگر تو دختری”.
– هدف کليشه‌های تبعيض جنسی، تقويت و توجيه وابستگی، فرو دستی و نابرابری موقعيت زنان در جامعه میباشد. واقعيت اين است که در تمام جوامع معاصر، هنوز مردان قدرت وسلطه خود را بر زنان در سطح خانواده، دراقتصاد، در سياست، در دين و در فرهنگ اعمال می‌کنند.
– در فرانسه، کليشه‌های تبعيض جنسی در کتاب‌های کودکان در تمام گروه‌های سنی از نوزادی تا بلوغ ديده میشود. کتاب‌های مصور برای کودکانی که هنوز راه رفتن، سخن گفتن، خواندن ونوشتن نمیدانند، انباشته از تصوير‌های تبعيض جنسی است. کليشه‌هایی که کودک را وا میدارند تا به جنس ديگر صفت‌ها، امتيازها يا کمبود‌های سنتی را نسبت دهند. هر چه کودک کوچکتر باشد کم‌تر میتواهد در برابرهجوم کليشه ايستادگی کند.
بخش دوم کتاب، عمدتا به ارائه رهنمود‌هایی در زمينه پاکسازی کتاب‌های کودکان از کليشه‌های تبعيض جنسی اختصاص يافته است. اين رهنمودها عبارتنداز: تهيه و توليد کتاب‌های کودکان و کتاب‌های درسی تبعيض ستيز، تقسيم عادلانه اشخاص مونث و مذکر در اين کتاب‌ها، تقسيم عادلانه نقش‌های متفاوت زنان و مردان در خانه، در زندگی درسی، در زندگی شغلی، در نقش‌های اجتماعی وسياسی، تقسيم عادلانه ويژگی‌های مثبت و منفی ميان هر دو جنس، پرهيز از تبعيض جنسی در دستور زبان و واژگان و نيز اقدامات ضروری جهت پاکسازی نظام آموزشی، وزارتخانه‌ها، مدارس و…
بخش دوم کتاب با اين نتيجه‌گيری به پايان میرسد: پاکسازی کتاب‌های درسی از کليشه‌های تبعيض آميز ضروری است، اما تا دگر گونی‌هایی در ديگر مطالب و مواد آموزشی صورت نگيرد، تا معلمان در نيابند که رفتار آنان با پسران و دختران نادرست و تبعيض‌آميز است، تا زنان بيشتری در مقام‌های رياست و مديريت نباشند، تا ساختارهای مدرسه که امکان و اميد متفاوت برای دختران و پسران به وجود می‌آورند از اساس دگرگون نشود، صرف زدودن کليشه‌های تبعيض آميز از کتاب‌های درسی، کافی نيست. دگرگونی‌هایی از اين قبيل در دانشگاه‌ها و دانشسراهای تربيت معلم و به خصوص در رسانه‌های گروهي نيز ضروری است. دکتر آندره ميشل در بخش پايانی کتاب با تاکيد بر اين حقيقت که فعاليت بر ضد تبعيض جنسی بايستی مجموعه پيکره جامعه را در بر بگيرد…
